پیوند P-n در ترانزیستورها

ترانزیستور چیست؟! شرح کار ترانزیستور به زبان ساده

ترانزیستور :
گونه های ساده اولین ترانزیستورها از سه لایه نیمه هادی تشکیل شده اند که بصورت استاندارد دو نوع ترانزیستور بصورت PNP و NPN داریم. انتخاب نام آنها به نحوه کنار هم قرار گرفتن لایه های نیمه هادی و پلاریته آنها بستگی دارد. هر چند در اوایل ساخت این وسیله الکترونیکی و جایگزینی آن با لامپهای خلاء، ترانزستورها اغلب از جنس ژرمانیم و بصورت PNP ساخته می شدند اما محدودیت های ساخت و فن آوری از یکطرف و تفاوت بهره دریافتی از طرف دیگر، سازندگان را مجبور کرد که بعدها بیشتر از نیمه هادیی از جنس سیلیکون و با پلاریته NPN برای ساخت ترانزیستور استفاده کنند. تفاوت خاصی در عملکرد این دو نمونه وجود ندارد و این بدان معنی نیست که ترانزیستور ژرمانیم با پلاریته NPN یا سیلیکون با پلاریته PNP وجود ندارد.

1-6-1 نماد و شماتیک پیوندها در ترانزیستورها :
برای هریک از لایه های نیمه هادی که در یک ترانزیستور وجود دارد یک پایه در نظر گرفته شده است که ارتباط مدار بیرونی را به نیمه هادی ها میسر می سازد. این پایه ها به نامهای پایه ، جمع کننده و منتشر کننده مشخص می شوند که در این پروژه از ترانزیستور BC546 استفاده شده است.

شکل 1-8 ترانزیستور

پیوند P-n در ترانزیستورها
شکل 1-9 : نمادهای ترانزیستور
1-6-2محاسبات و عملکرد ترانزیستور:
ترانزیستورها یکی از قطعات اساسی در الکترونیک هستند.ترانزیستور ها سوئیچ هایی هستند که برای خاموش و روشن کردن بکار می روند.اگر چه ترانزیستور ها یک قطعه ی ساده هستند اما یکی از مهم ترین قطعات الکترونیکی هستند.مثلا ترانزیستور تنها قطعه ای است که در ساخت یک پردازشگر پنتیوم استفاده می شود.یک چیپ پنتیوم تقریبا 3.5 میلیون ترانزیستور دارد.ترانزیستور هایی که در پنتیوم وجود دارند کوچکتر از ترانزیستوری هستند که ما استفاده خواهیم کرد اما عملکرد آن ها یکسان است.شکل زیر ترانزیستوری که ما استفاده خواهیم کرد را نشان می دهد:

 نمونه ترتیب پایه های ترانزیستور

شکل 1-10پایه های ترانزیستور
ترانزیستور دارای سه پایه به نام های کلکتورو بیس و امیتر می باشد.معمولا کلکتور با حرف C و بیس با حرف B و امیتر با حرف E نمایش داده می شود.گاهی اوقات این پایه ها در طرف مسطح ترانزیستور مشخص شده اند.ترانزیستور دارای یک طرف صاف و یک طرف گرد می باشد.اگر طرف گرد آن رو به روی شما باشد پایه ی کلکتور سمت چپ,بیس در وسط و امیتر در سمت راست خواه بود.
بیس,سوئیچ خاموش و روشن ترانزیستور می باشد.اگر جریان به سمت بیس جاری شود,جریان از کلکتور به سمت امیتر جاری خواهد شد (سوئیچ روشن است) و اگر جریانی به سمت بیس نداشته باشیم,جریان نمی تواند از کلکتور به سمت امیتر جاری شود (سوئیچ خاموش است).در شکل زیر مدار پایه ای را که ما برای ترانزیستور ها داریم مشاهده می کنید:

نحوه عملکرد ترانزیستور

شکل 1-11 : عملکرد سوئیچینگ ترانزیستور

با استفاده از قانون اهم جریان وارد شده به ترانزیستور و جریانی که از ال ای دی عبور می کند را محاسبه می کنیم.برای اینکار ما باید دو نکته را در مورد ترانزیستور ها در نظر داشته باشیم:
_ اگر ترانزیستور روشن باشد ولتاژ بیس آن 0.6 ولت بیشتر از ولتاژ امیتر خواهد بود.
– اگر ترانزیستور روشن باشد ولتاژ کلکتور 0.2 ولت بیش تر از ولتاژ امیتر خواهد بود.
اگر بخواهیم جریان جاری شده در ال ای دی افزای ش یابد,می توانیم از مقاومت کوچکتری نسبت به جای مقاومت 2.2 کیلو اهمی استفاده کنیم و از این طریق ما بدون اینکه جریان ورودی را تغییر دهیم افزایش جریان در ال ای دی را خواهیم داشت.این یعنی اینکه ما می توانیم وسایلی را که با قدرت بالایی کار می کنند (مانند موتورهای الکتریکی) را توسط مدارهایی با قدرت پایین و سبک کنترل کنیم.اگر چه میکرو کنترلر در نمی تواند جریان کافی برای روشن و خاموش کردن لامپ و موتور را تامین کند اما قادر است که ترانزیستور را خامنوش و روشن کند و ترانزیستور می تواند جریان زیاد لامپ ها و موتورها را کنترل کند.
همچنین بخاطر داشته باشید که وقتی که ترانزیستور خاموش است جریانی در آن جاری نمی شود.


۱۶ Comments

محسن

آذر ۲۱, ۱۳۹۶ at ۱:۲۱ ق.ظ

خیلی عالی توضیح دادید با تشکر

محمد

اردیبهشت ۱, ۱۳۹۷ at ۵:۰۱ ب.ظ

سپاس از توضیحات شما

حمید رضا

تیر ۱۶, ۱۳۹۷ at ۱:۳۷ ب.ظ

خدا خیرت بده عالی بود

سید

مرداد ۹, ۱۳۹۷ at ۲:۵۹ ب.ظ

سپاس

مهدی

آبان ۹, ۱۳۹۷ at ۹:۳۸ ب.ظ

جالب بود.ممنون

pezhman

شهریور ۲۱, ۱۳۹۸ at ۶:۵۰ ق.ظ

عالیییییییییییی

علی

آذر ۱۷, ۱۳۹۸ at ۱۰:۲۷ ق.ظ

عالی بود😍

حمید

دی ۲۵, ۱۳۹۸ at ۷:۵۷ ب.ظ

خیلی ساده و روشن بیان کردید
ممنونم

حمید

دی ۲۵, ۱۳۹۸ at ۷:۵۸ ب.ظ

خیلی ساده و واضح شرح دادید
ممنون

محمد

خرداد ۲, ۱۳۹۹ at ۳:۱۷ ب.ظ

بسیار عالی و شفاف توضیح دادی ممنون

امین

خرداد ۷, ۱۳۹۹ at ۱۲:۳۶ ق.ظ

سلام. اول تشکر میکنم از سایت خوبتون. بعدش اگه ناراحت نمیشین میخوام یکی دوتا تذکر بدم که سایت خوبتون خوبتر و عالی بشه. دوست عزیز لطفا به نویسنده مقاله هاتون بگین بیشتر دقت کنن. مثلا اینکه نوشتن:(اگر ترانزیستور طرف گرد آن رو به روی شما باشد پایه ی کلکتور سمت چپ,بیس در وسط و امیتر در سمت راست خواهد بود) حرف درستی نیست و در خیلی ترانزیستورها این طور نیست. مثلا در ترانزیستور c945 که از بازار میخرید دقت کنید که هم نوع بیس وسط دارد و هم نوع بیس کنار. در کتاب مشابهات ترانزیستورها هم جای پایه های مختلف رو واسه همین مشخص کردن. نکته دیگه اینکه اون اختلاف ولتاژ ۰/۶ که فرمودن در بایاس معکوس و مربوط به سد NP هست نه در بایاس مستقیم و همینطور که در حریان هستین طراح برای اینکه ترانزیستور به حالت قطع نره همیشه ترانزیستور رو طوری بایاس میکنه که به حالت بایاس معکوس نره و اعوجاج تقاطعی بوجود نیاد. پس این نکته اختلاف ولتاژ رو اصلا به نظر من برای یک عده تازه کار نباید بیان کنن. از همه بدتر تعریفی هست که از ترانزیستور کردن و نوشتن:(ترانزیستور ها سوئیچ هایی هستند که برای خاموش و روشن کردن بکار می روند) که این اصلا تعریف درستی نیست بلکه همانطور که واقف هستید ترانزیستور وسیله ای است که کارش تقویت جریانهای متناوب است و با استفاده از این خاصیت در سه مورد میتواند به کار رود:
۱- ترانزیستور برای تقویت فرکانس های بالا
۲- ترانزیستور برای تقویت فرکانس های پایین
۳- ترانزیستور برای سوئیچ زنی
که برای هر یک از سه کاربرد فوق یک نوع مدار و بایاس متفاوت نیاز هست که باید هر یک را جداگانه آموخت و بسته به نوع کاربرد ترانزیستور مدار مورد نیاز آن را طراحی کرد. بسیار عذرخواهم اگر با فضولی و پرحرفی اسباب ناراحتی شما را فراهم کرده ام. فقط هدفم تذکر و کمک به ارتقای سایت خوبتون و هشیار کردن نویسندگان شما به دقت بیشتر بود. خدا پشت و پناهتان.

بهزاد

تیر ۲۴, ۱۳۹۹ at ۶:۳۳ ب.ظ

سپاس خیلی خوب بود

علیرضا

دی ۱۶, ۱۳۹۹ at ۷:۴۰ ب.ظ

سلام. اول تشکر میکنم از سایت خوبتون. بعدش اگه ناراحت نمیشین میخوام یکی دوتا تذکر بدم که سایت خوبتون خوبتر و عالی بشه. دوست عزیز لطفا به نویسنده مقاله هاتون بگین بیشتر دقت کنن. مثلا اینکه نوشتن:(اگر ترانزیستور طرف گرد آن رو به روی شما باشد پایه ی کلکتور سمت چپ,بیس در وسط و امیتر در سمت راست خواهد بود) حرف درستی نیست و در خیلی ترانزیستورها این طور نیست. مثلا در ترانزیستور c945 که از بازار میخرید دقت کنید که هم نوع بیس وسط دارد و هم نوع بیس کنار. در کتاب مشابهات ترانزیستورها هم جای پایه های مختلف رو واسه همین مشخص کردن. نکته دیگه اینکه اون اختلاف ولتاژ ۰/۶ که فرمودن در بایاس معکوس و مربوط به سد NP هست نه در بایاس مستقیم و همینطور که در حریان هستین طراح برای اینکه ترانزیستور به حالت قطع نره همیشه ترانزیستور رو طوری بایاس میکنه که به حالت بایاس معکوس نره و اعوجاج تقاطعی بوجود نیاد. پس این نکته اختلاف ولتاژ رو اصلا به نظر من برای یک عده تازه کار نباید بیان کنن. از همه بدتر تعریفی هست که از ترانزیستور کردن و نوشتن:(ترانزیستور ها سوئیچ هایی هستند که برای خاموش و روشن کردن بکار می روند) که این اصلا تعریف درستی نیست بلکه همانطور که واقف هستید ترانزیستور وسیله ای است که کارش تقویت جریانهای متناوب است و با استفاده از این خاصیت در سه مورد میتواند به کار رود:
۱- ترانزیستور برای تقویت فرکانس های بالا
۲- ترانزیستور برای تقویت فرکانس های پایین
۳- ترانزیستور برای سوئیچ زنی
که برای هر یک از سه کاربرد فوق یک نوع مدار و بایاس متفاوت نیاز هست که باید هر یک را جداگانه آموخت و بسته به نوع کاربرد ترانزیستور مدار مورد نیاز آن را طراحی کرد. بسیار عذرخواهم اگر با فضولی و پرحرفی اسباب ناراحتی شما را فراهم کرده ام. فقط هدفم تذکر و کمک به ارتقای سایت خوبتون و هشیار کردن نویسندگان شما به دقت بیشتر بود.

احد

مهر ۱, ۱۴۰۱ at ۷:۳۳ ب.ظ

خوب است متشکرم

غلامرضا

آذر ۱۲, ۱۴۰۱ at ۱۲:۵۹ ب.ظ

با سلام در ارتباط با نظر ی که در بالا ذکرشده ، دوست عزیز خودت هم که اطلاعات اشتباه میدی !. 0.5 تا 0.7 ولت ، ولتاژپیوند ترانزیستور های سیلسیمی است و چه ربطی به اعوجاج تقاطعی دارد؟ برای شکسته شدن پیوند و عبور جریان در بایاس موافق ولتاژی از بیرون به این پیوند می دهند تا پیوند شکسته شده و جریان ، بطور مثال در بیس- امیتر ترانزیستور برقرار گردد. لطفا اگر اطلاعات درستی از یک مطلب ندارید ، اطلاعات غلط به دیگران ندهید.با تشکر

احمد

دی ۲۷, ۱۴۰۱ at ۹:۱۵ ب.ظ

باید بگید طرف صاف ترانزیستور رو به سمت خودمون بگیرم

ارسال نظرات